ADALET VE MAARİF HIZMETİNDE

(Qırım Sedası İnternet Gazetesinden alınmıştır)
V.Y.Gankeviçniñ �Adalet ve maarif hızmetinde: İsmail Bey Gasprinskiyniñ qısqa biografyası (1851-1914)� kitabı aqqında bazı bir qaydlar.

Ulu millet � ulu insanlarnı doğura. Bir de-bir milletke qıymet kesilgende başta bir onıñ cihan medeniyetine bergen ulu insanlarını, şu insanlarnıñ Beşeriyet ögünde yapqan hızmetlerine baqıp kesile. İsmail bey Gasprınskiy� Ulu İsmail bey� Milletimizniñ şanı, şureti, namusı� Milletimizniñ Atası. Dunyağa tanılğan ve öz tuvğan halqını dünyağa tanıtqan ve ebediylikke sevq ettirgen İsmail bey�

21 mart 2001 tarihinde qırımtatar halqı, butün Qırım, Ukraina ve halqara cemaatçılıq yazıcı, naşir, maarifçi ve mutefekkir İsmail bey Gasprinkiyniñ 150 yıllığını qayd etecek. Ulu atamıznıñ adını taşığan qırımtatar cumhuriyet kitaphanesi işbu yübiley arfesinde �İsmail Gasprinskiynen XXI asırğa� dep adlandırılğan keniş kolemli tedbirni ilân etti. Qırımnıñ bir çoq umumtasil mekteplerinde, aliy oquv yurtlarında İ. Gasprinskiyge bağışlanğan çeşit türlü tedbirler otkerile, milliy matbuatımıznıñ saifelerinde İ. Gasprinskiyniñ hayatı ve faaliyeti haqqında muntazam surette maqaleler basılıp turmaqta. �Adalet ve maarif hızmetinde: İsmail Bey Gasprinskiyniñ qısqa biografyası (1851-1914)�� kitabı da bu vaqia munasebetinen neşir etilgendir. Onıñ muellifi � 1990 senesinden berli İ. Gasprınskiyniñ hayatı ve faalietinen oğraşıp kelgen tarih ilimleri doktorı Viktor Gankeviç. V. Gankeviç bu mevzu boyunca 50-den ziyade ilmiy maqalelerni derc ettirdi, butünqırım, butünukraina ve halqara konferensiyalar ve seminarlarda onlarnen kere maruzanen çıqışta bulundı. Boyleliknen, o, ulu İ. Gasprınskiyniñ yorulmaq bilmegen teşviqatçısına çevirildi. Muellif Qırım, Moskva, Sankt-Peterburgdaki arhivlerde, muzeylerde ve kitaphanelerde çalışıp, İ. Gasprınskiy haqqında çoqtan-çoq menbalarnı közden keçirdi, olarnı topladı, ogrendi ve sismelaştırdı, neticede oquyıcılarğa mına şoyle acayip bir monografiyanı bağışladı. V. İ. Bernadskiy adına Tavriya milliy universiteti, Qırım devlet sanayı-pedagogika institutı ve İ. Gasprınskiy adına qırımtatar cumhuriyet kitaphanesiniñ sımarışına binaen �Dolâ� neşriyatı tarafından neşir etilgen mezkür kitap tek Qırım, Ukrainada degil, butün cihanda gasprinskiynşınaslıqta muim bir vaqia oldı. Kitap uç babdan ibaret. Soñunda qullanılğan menbalar ve edebiyatlar cedveli ve qısqartmalar cedveli berilgen. Birinci bab İ. Gasprınskiyniñ dünyabaqışları ve cemaatçılıq faalietine bağışlanğan olıp, onda İ. Gasprınskiyniñ dünyabaqişlarınıñ prinsipleri, onıñ Bağçasaray şeher öz-özüne idare etüv organlarındaki ve Tavriya ilmiy-arhiv komissiyasınıñ aqiqiy azası olaraq yapqan işleri haqqında tafsilâtlı malümatlar berile. Kitapnıñ ekinci babında İ. Gasprınskiyniñ milliy deviriy matbuatnı meydanğa ketirüv boyunca faalieti talil etile. �Terciman� gazetacınıñ peyda oluv, tiklenüv ve inkişaf etüv meseleleri haqqında hikâye etile. Bundan da ğayrı, �Terciman� gazetasından ğayrı, İ. Gasprınskiy tarafından neşir etilgen neşirlerniñ tarihi ve faaliyeti talil çelterinden keçirile. Kitapnıñ uçünci babı İ. Gasprınskiyniñ pedagogik faaliyetini bağışlanğandır. Bu babda V. Gankeviç İ. Gasprınskiy tarafından işlep çıqılğan usul-i cedid, yani oqutuvgıñ yañı usulı aqqında arhiv materiallarına esaslanaraq, meraqlı faktlar aqqında fikir yürsete. Monografiyanıñ qullanılğan menbalar ve edebiyatlar qısımında V. Gankeviç monografiya uzerinde çalışqanda nasıl arhiv materiallarından faydalanılğanını kostergen cedvelni İ. Gasprınskiynen bağlı derc olunğan vesiqalarnı, İ. Gasprınskiy tarafından neşir etilgen neşirler cedvelini, �Terciman� gazetasınıñ tipo-litografiyasında neşir etilgen kitap ve risalerniñ cedveli, İ. Gasprınskiyniñ ayatı ve faaliyetinen bağlı edebiyatlar cedvelini bere. V. Gankeviç öz monografiyasında İ. Gasprınskiyniñ ayatı ve faaliyetine dair bir çoq belli olmağan saifelerni tapıp çıqarıp, talil ete ve ilmiy dyonümge kirsete. Bu ise gasprinskiyşınaslıqnı daa bir adım ogge süre.